Ekologia, troska o środowisko, zrównoważony rozwój, inteligentne rozwiązania to nie frazesy, to nie moda – to konieczność dla pokolenia naszego i naszych dzieci. Branża stolarki potrzebuje nowych impulsów. Warto pamiętać, że nie ma rozwoju naszej branży bez innowacji, bez nowości, bez dobrej kadry menadżerskiej i wykwalifikowanych pracowników.

Wprowadzanie nowych rozwiązań jest w dzisiejszych czasach koniecznością w każdej branży i sferze działalności człowieka. Niestety, innowacja nie jest jeszcze zjawiskiem powszechnym. Wymaga zmiany sposobu myślenia. Wiąże się to z koniecznością odejścia od dotychczasowych modeli działania, od szablonu i stereotypów. Na szczęście branża stolarki zdaje się wychodzić z tego obronną ręką, tworząc niesamowite i potrzebne rozwiązania. Podczas historycznego 33. Konwentu Stolarki na zamku w Gniewie w dn. 23–24 lutego 2023 r. nagrodziliśmy osoby, firmy, innowacyjne rozwiązania i produkty. Wśród laureatów programu Innowacyjne Rozwiązania Branży Stolarki 2023 znalazła się wyjątkowa instytucja, stworzona do opracowań produktów i rozwiązań o światowym wymiarze – Polska Akademia Nauk, a konkretnie Instytut Fizyki PAN.

Wynalazca, a raczej współwynalazca, gdyż wiele osób, wielu naukowców pracowało nad tym rozwiązaniem, udzielił nam wywiadu, który bardzo serdecznie polecamy. Rozmowę z prof. Bartłomiejem Witkowskim przeprowadził Grzegorz Cendrowski ze Stolarki VIP.

Grzegporz Cendrowski (GC): Panie profesorze, Polska Akademia Nauk, w której Pan pracuje, to bardzo poważna naukowa instytucja. Czym konkretnie się Pan zajmuje i w czym się specjalizuje?
Bartłomiej Witkowski (BW): Instytut Fizyki PAN, w którym pracuję, to jeden z wiodących ośrodków naukowych w Polsce w dziedzinie fizyki, ale dzisiaj nauka staje się coraz bardziej interdyscyplinarna i często fizyka, biofizyka, chemia i inżynieria materiałowa przeplatają się ze sobą. Zespół naukowy, którym kieruję, zajmuje się w szczególności materiałami tlenkowymi w postaci różnych nanostruktur, np. nanowarstwy czy nanoproszki. Opracowujemy technologię ich otrzymywania, charakteryzujemy ich właściwości i poszukujemy obszarów potencjalnych zastosowań w różnych dziedzinach, m.in. w elektronice, medycynie, a ostatnio również w branży budowlanej.

GC: Nieczęsto zdarza się, żeby instytucje naukowe wychodziły naprzeciw potrzebom rynku, firmom czy konsumentom, ale w tym przypadku było inaczej. Jak, a może od czego zaczęła się ta innowacja, ten konkretny wynalazek?
BW: Niestety w Polsce poziom współpracy nauki z przemysłem stoi na znacznie niższym poziomie niż w zachodnich krajach UE. Potrzeba czasu na zmianę mentalności zarówno przedsiębiorców, jak i naukowców, ale na szczęście to się zmienia i coraz częściej obserwujemy efektywne współprace tych obszarów. Podejmując badania, zawsze staramy się mieć z tyłu głowy potencjalne korzyści dla społeczeństwa.
W przypadku powłok termoizolacyjnych podobne warstwy tlenkowe były przed laty opracowywane na potrzeby optoelektroniki jako przezroczyste i przewodzące materiały. Z uwagi na ich przewodnictwo mogą skutecznie blokować promieniowanie podczerwone, co jest kluczowe dla przezroczystych powłok termoizolacyjnych. Po drobnej optymalizacji okazało się, że uzyskane powłoki mają bardzo dobre parametry i mogą konkurować z komercyjnie stosowanymi powłokami.

GC: Mieliśmy wielką przyjemność gościć Pana, Państwa na 33. Konwencie Stolarki VIP na zamku w Gniewie, w dn. 23–24 lutego 2023 r. Nagrodziliśmy wówczas Państwa znakomite rozwiązanie – powłokę termoizolacyjną do szyb w programie Innowacyjne Rozwiązania Branży Stolarki. Jaki był odzew branży na tę innowację?  
BW: Udział w Konwencie z pewnością był bardzo miłym, a jednocześnie pouczającym doświadczeniem. Poza prezentacją udało się przeprowadzić wiele rozmów i dyskusji, dzięki którym znacznie lepiej poznałem branżę oraz jej wyzwania. Po Konwencie przeprowadziliśmy jeszcze kilka spotkań i jesteśmy w kontakcie z częścią przedsiębiorstw, co – mam nadzieję – przełoży się na owocną współpracę.

Na zdjęciu: Prof. Bartłomiej Witkowski odbiera wyróżnienie EKO IRBS 2023

GC: Dlaczego to rozwiązanie może trafić „pod strzechy” producentów szyb do okien i fasad, a w dalszej kolejności do przysłowiowego Kowalskiego? Jakie są zalety tego rozwiązania, jakie korzyści?
BW: Niewątpliwą zaletą naszych powłok jest wysoka trwałość. Opracowane powłoki nawet w długiej perspektywie czasowej nie tracą swoich parametrów, jak to często bywa w przypadku metalicznych powłok termoizolacyjnych, które po prostu powoli utleniają się pod wpływem tlenu i pary wodnej. Problemem w szerokim stosowaniu naszych powłok mogą być rozmiary szyb stosowanych do produkcji okien oraz konieczność przebudowy linii produkcyjnych. Natomiast posiadanie takiej technologii (technologia osadzania warstw atomowych) pozwala na uzyskanie wielu powłok o różnych funkcjonalnościach, nie tylko termoizolacyjnych.
Inną zaletą naszego rozwiązania jest możliwość nałożenia powłoki na folię i przyklejenie jej na już zamontowane okna. Takie rozwiązanie może być znacznie tańsze i dostępne dla szerszego grona odbiorców, a jednocześnie może pozwolić na poprawienie izolacji termicznej nie tylko nowych okien.

GC: Nad czym obecnie pracuje Instytutu Fizyki PAN w kontekście branży budowlanej? Czy jakieś nowe innowacje?
BW: Jak już wspomniałem, udział w Konwencie pozwolił nam znacznie lepiej poznać branżę i jej wyzwania. Dzięki temu wiemy teraz, jakie aspekty produkcji okien są obecnie najbardziej problematyczne (np. wysoka waga okien wielokomorowych) i jakie innowacje są najbardziej pożądane. Powoli powstają pomysły, które być może w przyszłości pozwolą rozwiązać część problemów, ale obecnie są jeszcze w fazie idei.
Natomiast w kwestii innych innowacji już opracowanych w Instytucie, atrakcyjnych dla branży budowlanej, jest np. opracowana metoda modyfikacji farb i lakierów nadająca im właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne. Jest to rozwiązanie o ogromnym potencjale i jednocześnie bardzo proste do zastosowania – wystarczy pomalować daną powierzchnię zmodyfikowaną farbą lub lakierem!

GC: To znakomita wiadomość dla producentów farb i lakierów, a także dla końcowych odbiorców, czyli klientów i konsumentów. Bardzo dziękujemy za wywiad z panem profesorem.
BW: Bardzo dziękuję rozmowę.

Wicej informacji na temat instytuty: https://www.ifpan.edu.pl/